Khi nghe từ “người thấu cảm”, bạn nghĩ ngay đến điều gì đầu tiên? là người đầu tiên khóc trong khi xem phim (cả khi vui và buồn), và trải qua những cơn vui buồn dữ dội khi có tin tốt và tin xấu. Người thấu cảm thường trải nghiệm những gì người khác đang cảm thấy mãnh liệt như thể đó là cảm xúc của chính họ. Hoặc có thể tất cả những điều này nghe giống như trải nghiệm của riêng bạn.
Trở thành người thấu cảm và hiểu sâu sắc cảm xúc của mình có thể là một món quà tuyệt vời, nhưng đồng thời cũng có thể mang đến những thách thức. Người thấu cảm có xu hướng có các mối quan hệ bền chặt và khả năng tự nhiên trong việc giúp đỡ người khác, nhưng họ cũng có thể gặp khó khăn trong việc thiết lập ranh giới và ưu tiên nhu cầu của chính mình. Nếu như bạn cảm thấy mình có điểm chạm với những dòng giới thiệu ngắn trên, Hãy tiếp tục đào sâu hơn bài viết này nhé.
1/ Định nghĩa về người thấu cảm – Empaths
Mặc dù không phải là thuật ngữ tâm lý chính thức, nhưng người thấu cảm thường được hiểu là những người cực kỳ nhạy cảm với cảm xúc và tình cảm của người khác. Thuật ngữ này bắt nguồn từ từ “thấu cảm- empathy”, tức là khả năng hiểu người khác theo quan điểm của họ thay vì quan điểm của bạn — nói cách khác, là đặt mình vào vị trí của họ.
“Những người thấu cảm có độ nhạy cảm cao hơn với các kích thích bên ngoài như âm thanh, tính cách lớn và môi trường hỗn loạn”, Kim Egel, một nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép có trụ sở tại San Diego, giải thích. “Họ mang đến cho thế giới rất nhiều trái tim và sự quan tâm và cảm nhận mọi thứ rất sâu sắc”.
Judith Orloff, Tiến sĩ Y khoa, một người tiên phong trong lĩnh vực này, mô tả người thấu cảm là những người hấp thụ niềm vui và căng thẳng của thế giới như “miếng bọt biển cảm xúc”.
Trong cuốn sách “The Empath’s Survival Guide: Life Strategies for Sensitive People” (Cẩm nang sinh tồn của người thấu cảm: Chiến lược sống cho người nhạy cảm), cô cho rằng những người có mức độ thấu cảm cao thường có kỹ năng xã hội, giao tiếp và lãnh đạo mạnh mẽ . Nhưng đôi khi người thấu cảm gặp khó khăn trong việc thiết lập ranh giới giữa họ và người khác. Những người thấu cảm thiếu các bộ lọc mà hầu hết mọi người sử dụng để bảo vệ bản thân khỏi sự kích thích quá mức, dẫn đến việc không thể không tiếp nhận những cảm xúc và năng lượng xung quanh, dù chúng tốt, xấu hay ở giữa.
2/ Có những nhóm người thấu cảm nào ?
Theo nghĩa rộng nhất, có hai dạng chính của sự thấu cảm:
Cảm xúc, trong đó cảm xúc của chúng ta phản ánh cảm xúc của người khác
Nhận thức, trong đó chúng ta hiểu về mặt trí tuệ cảm xúc của người khác
Một số nhà tâm lý học cho biết cũng có nhiều nhóm người thấu cảm khác nhau, chẳng hạn như:
Người thấu cảm về mặt cảm xúc: Điều này có nghĩa là bạn rất nhạy cảm với cảm xúc của người khác. Nếu một người bạn biết đang vui hay tức giận, bạn cũng có thể có những cảm xúc đó.
Người thấu cảm trực giác: Bạn rất giỏi trong việc nắm bắt suy nghĩ và cảm xúc của người khác đến nỗi những hiểu biết sâu sắc của bạn mang tính trực quan.
Người thấu cảm về mặt thể chất. Bạn nhạy cảm với nỗi đau về mặt thể xác mà người khác cảm thấy, đôi khi đến mức chính bạn cũng cảm thấy như vậy.
Người thấu cảm năng lượng đen ( Dark empath). Bạn sử dụng những hiểu biết sâu sắc của mình về cảm xúc của người khác để có lợi cho bản thân.
3/ Dấu hiệu bạn là một người thấu cảm ?
- Bạn có nhiều sự đồng cảm
Bạn có khả năng hiểu được những trải nghiệm và cảm xúc của người khác ngoài góc nhìn của bạn.
Giả sử bạn của bạn vừa mất chú chó cưng đã nuôi 15 năm. Sự đồng cảm cho phép bạn hiểu được mức độ đau đớn mà cô ấy đang trải qua, ngay cả khi bạn chưa bao giờ mất đi một con vật cưng yêu quý.
Nhưng với sự thấu cảm, bạn sẽ tiến xa hơn một bước. Bạn thực sự cảm nhận và cảm nhận được những cảm xúc như thể chúng là một phần trong trải nghiệm của chính bạn. Nói cách khác, nỗi đau và hạnh phúc của người khác trở thành nỗi đau và hạnh phúc của bạn. Điều này đôi lúc có thể khiến bạn choáng ngợp - Sự gần gũi và thân mật có thể làm bạn choáng ngợp
Những người thấu cảm thường thấy khó khăn khi có sự tiếp xúc thân mật, điều này có thể khiến các mối quan hệ lãng mạn trở nên khó khăn.
Bạn muốn kết nối và phát triển một mối quan hệ lâu dài. Nhưng dành quá nhiều thời gian cho ai đó sẽ dẫn đến căng thẳng, choáng ngợp hoặc lo lắng về việc đánh mất chính mình trong mối quan hệ.
Nhưng khi bạn cố gắng bày tỏ nhu cầu được ở một mình, bạn sẽ hấp thụ cảm xúc tổn thương của đối tác và cảm thấy đau khổ hơn nữa. - Bạn có trực giác tốt
Bạn cảm thấy mình có phản ứng bản năng mạnh mẽ với những điều có vẻ hơi kỳ lạ không? Có thể bạn dễ dàng nhận ra sự không trung thực hoặc cảm thấy có điều gì đó (tốt hoặc xấu) có thể xảy ra.
Đây có thể là đặc điểm thấu cảm của bạn đang hoạt động.
Barrie Sueskind, một nhà trị liệu tại Los Angeles chuyên về các mối quan hệ, cho biết những người thấu cảm có xu hướng nhận ra những tín hiệu tinh tế cung cấp cái nhìn sâu sắc về suy nghĩ của người khác. Bà nói rằng “Trực giác của người thấu cảm thường cho họ biết liệu ai đó có nói thật hay không”.
Là một người thấu cảm, bạn có thể đặt nhiều niềm tin vào bản năng của mình khi đưa ra quyết định. Mặc dù người khác có thể coi bạn là người bốc đồng, nhưng thực ra bạn đang tin tưởng vào trực giác của mình để hướng dẫn bạn đến lựa chọn phù hợp với mình. - Bạn cảm thấy thoải mái với thiên nhiên
Bất kỳ ai cũng có thể cảm nhận được lợi ích từ việc dành thời gian trong thiên nhiên. Nhưng những người thấu cảm có thể cảm thấy bị thu hút nhiều hơn bởi thiên nhiên và những vùng đất xa xôi, vì môi trường tự nhiên mang đến không gian yên tĩnh để nghỉ ngơi khỏi những cảm giác, âm thanh và cảm xúc choáng ngợp.
Bạn có thể cảm thấy hoàn toàn bình yên khi đi bộ đường dài một mình trong khu rừng ngập nắng. Ngay cả khi đi bộ yên tĩnh qua một khu vườn hoặc ngồi một giờ dưới những tán cây cũng có thể nâng cao tinh thần của bạn, làm dịu sự kích thích quá mức và giúp bạn thư giãn. - Bạn không ổn khi ở những nơi đông đúc
Theo Sueskind, những người thấu cảm có thể hấp thụ năng lượng tích cực và tiêu cực chỉ bằng cách ở bên ai đó. Ở những nơi đông đúc hoặc bận rộn, sự nhạy cảm này có vẻ như được khuếch đại đến mức gần như không thể chịu đựng được. Nếu bạn có thể dễ dàng cảm nhận được cảm xúc của người khác, bạn có thể sẽ gặp khó khăn trong việc xử lý “tiếng ồn” cảm xúc từ đám đông, hoặc thậm chí là một nhóm người nhỏ hơn, trong một thời gian dài.
Khi bạn tiếp nhận những cảm xúc, năng lượng tiêu cực hoặc thậm chí là sự đau khổ về thể chất từ những người xung quanh, bạn có thể trở nên choáng ngợp hoặc không khỏe về mặt thể chất. Do đó, bạn có thể cảm thấy thoải mái nhất khi ở một mình hoặc chỉ ở cùng một vài người cùng một lúc. - Bạn khó có thể không quan tâm
Người thấu cảm không chỉ dừng lại ở việc cảm thấy— họ muốn đồng hành cùng đối phương.
Việc tiếp nhận cảm xúc của người khác một cách sâu sắc có thể khiến bạn muốn làm điều gì đó về họ.Những người thấu cảm muốn giúp đỡ. Nhưng điều này không phải lúc nào cũng khả thi, điều này có thể khiến người thấu cảm thất vọng.
Bạn có thể thấy khó khăn khi chứng kiến ai đó chịu đừng và hành động theo khuynh hướng tự nhiên của mình là giúp họ giảm bớt đau khổ, ngay cả khi điều đó có nghĩa là bạn phải tự mình gánh chịu. Quan tâm đến nỗi đau khổ của người khác không phải là điều xấu, nhưng mối quan tâm của bạn đối với những khó khăn của người khác có thể làm lu mờ sự quan tâm của bạn dành cho chính mình. Điều này có thể dẫn đến tình trạng mệt mỏi vì lòng trắc ẩn và kiệt sức, vì vậy, điều cần thiết là phải dành một ít năng lượng cho bản thân. - Mọi người có xu hướng kể cho bạn nghe vấn đề của họ
Những người nhạy cảm, đồng cảm có xu hướng là những người lắng nghe tuyệt vời. Những người thân yêu của bạn có thể cảm thấy được an ủi bởi sự hỗ trợ của bạn và sẽ tìm đến bạn đầu tiên bất cứ khi nào họ gặp khó khăn.
Sự quan tâm sâu sắc có thể khiến bạn khó chia sẻ với mọi người rằng bạn bị quá tải. Nhưng điều quan trọng là phải tìm được sự cân bằng. Nếu không có ranh giới, lòng tốt và sự nhạy cảm không được kiểm soát có thể mở đường cho “những đợt bùng nổ cảm xúc” mà bạn có thể không thể xử lý ngay lập tức. Trong những trường hợp tiêu cực hơn, những người đồng cảm cũng có thể dễ bị thao túng hoặc có hành vi độc hại. Mong muốn chân thành giúp đỡ những người đang gặp khó khăn của bạn có thể khiến bạn không nhận ra các dấu hiệu độc hại đối phương mang đến cho bạn.
Bạn có thể hiểu sâu sắc hơn về nỗi đau thúc đẩy hành vi của họ và muốn hỗ trợ họ. Nhưng điều quan trọng cần nhớ là bạn không thể làm được gì nhiều cho một người chưa sẵn sàng thay đổi. - Bạn có độ nhạy cảm cao với âm thanh, mùi hoặc cảm giác
Độ nhạy cảm tăng lên của người thấu cảm không chỉ liên quan đến cảm xúc. Có rất nhiều điểm tương đồng giữa người thấu cảm và những người cực kỳ nhạy cảm, và bạn có thể thấy rằng mình cũng nhạy cảm hơn với thế giới xung quanh.
Điều này có thể có nghĩa là:
-Mùi hương ảnh hưởng đến bạn mạnh mẽ hơn.
-Âm thanh chói tai và cảm giác vật lý có thể ảnh hưởng đến bạn mạnh mẽ hơn.
– Bạn thích nghe phương tiện truyền thông ở mức âm lượng thấp hoặc tìm thông tin bằng cách đọc.
-Một số âm thanh nhất định có thể kích hoạt phản ứng cảm xúc. - Bạn cần thời gian để nạp lại năng lượng
Sự nhạy cảm tăng cao với nỗi đau của người khác có thể khiến bạn kiệt sức, vì vậy những người thấu cảm có thể dễ dàng thấy mệt mỏi.
Ngay cả khi có quá nhiều cảm xúc tích cực cũng có thể khiến bạn kiệt sức, vì vậy, điều quan trọng là bạn phải dành thời gian cần thiết để thiết lập lại năng lượng, hạn chế nhiều khả năng bị kiệt sức, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Cần thời gian ở một mình không nhất thiết có nghĩa là bạn là người hướng nội. Người thấu cảm cũng có thể là người hướng ngoại hoặc hướng trung. Người thấu cảm hướng ngoại có thể cần phải hết sức cẩn thận để đạt được sự cân bằng phù hợp giữa việc dành thời gian cho người khác và khôi phục lại nguồn dự trữ cảm xúc của họ. - Bạn không thích xung đột
Nếu bạn là người thấu cảm, bạn có thể sợ hãi hoặc chủ động tránh xung đột.
Độ nhạy cảm cao hơn có thể khiến người khác dễ dàng làm tổn thương cảm xúc của bạn. Ngay cả những lời nhận xét vô tình cũng có thể gây tổn thương sâu sắc hơn và bạn có thể coi lời chỉ trích là mang tính cá nhân hơn.
Tranh cãi cũng có thể gây ra nhiều đau khổ hơn vì bạn không chỉ phải đối mặt với cảm xúc và phản ứng của riêng mình. Bạn còn phải hấp thụ cảm xúc của những người khác có liên quan.
Khi bạn muốn giải quyết nỗi đau của mọi người nhưng không biết cách, ngay cả những bất đồng nhỏ cũng có thể trở nên khó đối phó hơn. - Bạn thường cảm thấy mình không hòa nhập
Mặc dù rất nhạy cảm với cảm xúc của người khác, nhiều người đồng cảm thấy khó khăn trong việc kết nối với người khác.
Người khác có thể không hiểu tại sao bạn lại kiệt sức và căng thẳng nhanh như vậy. Bạn có thể gặp khó khăn trong việc hiểu những cảm xúc và cảm giác mà bạn hấp thụ hoặc cảm thấy mình không “bình thường”.Điều này có thể khiến bạn trở nên riêng tư hơn. Bạn có thể tránh nói về sự nhạy cảm của mình và chia sẻ trực giác của mình để bạn cảm thấy bớt lạc lõng hơn.
Cảm thấy mình không thuộc về nơi nào không bao giờ là dễ dàng, nhưng hãy cố gắng coi khả năng đồng cảm sâu sắc với người khác là điều gì đó đặc biệt và là một phần bên trong tính cách của chính bạn. - Bạn có xu hướng cô lập
Sự cô lập có thể giúp những người đồng cảm phục hồi sau cơn choáng ngợp, vì vậy việc hoàn toàn đóng cửa với thế giới có vẻ như là cách chữa lành. Nhưng sự cô lập kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.
Có nhiều hình thức cô lập khác nhau và một số có thể mang lại nhiều lợi ích phục hồi hơn những hình thức khác. Hãy thử dành thời gian ở một mình ngoài trời khi có thể và thiền định trong một công viên yên tĩnh, đi dạo dưới mưa, hoặc làm vườn….. - Bạn gặp khó khăn trong việc thiết lập ranh giới
Ranh giới rất quan trọng trong mọi mối quan hệ.
Nếu bạn là người thấu cảm, bạn có thể gặp khó khăn trong việc dừng lại khả năng cảm nhận và không thể ngừng cho đi, ngay cả khi bạn không còn năng lượng. Bạn có thể tin rằng ranh giới cho thấy bạn không quan tâm đến những người thân yêu của mình trong khi thực tế hoàn toàn ngược lại.
Vì trải nghiệm của người khác có tác động mạnh mẽ đến người thấu cảm, nên ranh giới trở nên thiết yếu hơn nữa. Chúng giúp bạn đặt ra giới hạn cho những lời nói hoặc hành động có thể ảnh hưởng tiêu cực đến bạn, cho phép bạn đáp ứng nhu cầu của riêng mình. Khi bạn bắt đầu cảm thấy không thể giải mã cảm xúc của mình với cảm xúc của người khác, có lẽ đã đến lúc tìm hiểu về việc thiết lập ranh giới lành mạnh với một nhà trị liệu. - Bạn nhìn thế giới theo những cách độc đáo
Sự hiểu biết sâu sắc hơn về cảm xúc có thể thúc đẩy trực giác của bạn và bạn có thể nắm bắt được những điều mà người khác bỏ lỡ hoặc tạo ra những kết nối đặc biệt.
3/ Cách bạn nhận biết bạn có phải là một người thấu cảm hay không?
Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một số thang đo để đo lường sự thấu cảm một cách khoa học, bao gồm Bản câu hỏi về sự thấu cảm cụ thể theo cảm xúc, Chỉ số phản ứng giữa các cá nhân và Bản câu hỏi về sự thấu cảm của Toronto(the Emotion Specific Empathy Questionnaire, the Interpersonal Reactivity Index, and the Toronto Empathy Questionnaire). Các bản câu hỏi này yêu cầu bạn đánh giá mức độ đồng ý hoặc không đồng ý của bạn với các khẳng định về phản ứng của bạn đối với mọi người và tình huống xung quanh, chẳng hạn như:
- Tôi có một động lực mạnh mẽ muốn giúp đỡ khi tôi nhìn thấy ai đó đang buồn.
- Tôi thực sự bị cuốn vào cảm xúc của các nhân vật trong một cuốn tiểu thuyết.
- Tôi gặp khó khăn trong việc dự đoán những tình huống nào sẽ khiến người khác tức giận.
Vì đây không phải là thuật ngữ tâm lý được công nhận nên không có bài kiểm tra chính thức nào để xác định xem bạn có phải là người thấu cảm hay không. Nhưng Tiến sĩ Judith Orloff, một bác sĩ tâm thần đã viết một số cuốn sách về chủ đề này, đã đưa ra một bài tự đánh giá. Theo đánh giá của Orloff, bạn trả lời “có” cho càng nhiều câu hỏi thì khả năng bạn là người thấu cảm càng cao.
Những câu hỏi khác như: - Mọi người coi bạn là người quá nhạy cảm, hướng nội hay nhút nhát.
- Bạn có xu hướng nội tâm hóa cảm xúc hoặc các triệu chứng thể chất của người khác.
- Bạn thường cảm thấy mình không hòa nhập.
- Đám đông khiến bạn cảm thấy kiệt sức.
- Bạn thường cảm thấy choáng ngợp hoặc lo lắng.
- Bạn bị kích thích quá mức bởi mùi, tiếng ồn và cuộc trò chuyện không ngừng.
- Bạn nhạy cảm với hóa chất và không thể chịu được quần áo gây cảm giác thô ráp.
- Bất đồng quan điểm hoặc la hét khiến bạn cảm thấy không khỏe.
- Bạn ăn quá nhiều vì căng thẳng.
- Các mối quan hệ thân mật có thể khiến bạn cảm thấy ngột ngạt.
- Caffeine và thuốc ảnh hưởng mạnh đến bạn.
- Bạn không thích làm nhiều việc cùng lúc.
- Bạn có ngưỡng chịu đau thấp.
- Bạn thích vùng nông thôn hoặc thị trấn nhỏ hơn là thành phố.
4/ Rối loạn thấu cảm là gì ?
Một số rối loạn tinh thần có thể liên quan đến tình trạng thiếu hụt sự thấu cảm, bao gồm rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn nhân cách tự luyến và rối loạn tự kỷ. Điều này có thể dẫn đến việc giảm khả năng hiểu cảm xúc và trạng thái cảm xúc của người khác.
5/ Ưu và nhược điểm của người thấu cảm?
Những lợi ích của việc có mức độ đồng cảm cao có thể bao gồm:
- Xây dựng các mối quan hệ sâu sắc và có ý nghĩa
- Khả năng nuôi dưỡng người khác và giúp đỡ họ khi họ buồn bã hoặc căng thẳng
- Những người khác coi bạn là người biết lắng nghe
- Lắng nghe “trực giác” của bạn có thể giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn
Cũng có những nhược điểm khi cực kỳ đồng cảm, chẳng hạn như: - Bạn cố gắng tránh xung đột vì bạn dễ bị tổn thương bởi những gì người khác nói
- Bạn quá quan tâm đến nhu cầu của người khác đến nỗi bạn quên mất những gì mình muốn hoặc cần
- Kiệt sức vì giúp đỡ người khác và chia sẻ nỗi đau của họ
- Trầm cảm, lo lắng hoặc mệt mỏi mãn tính do căng thẳng khi phải gánh chịu cảm xúc của người khác
6/ Nếu là một người thấu cảm, bạn cần làm gì ?
Đặt ra ranh giới: Hạn chế thời gian dành cho việc giải quyết mối quan tâm của người khác. Học cách lịch sự từ chối. Điều này không chỉ giúp bạn tránh bị kiệt sức mà còn giúp những người xung quanh bạn trở nên tự lập hơn.
Tránh các mối quan hệ một chiều: Những người thấu cảm dễ tập trung vào việc hỗ trợ người khác. Nhưng điều quan trọng là cho đi và nhận lại giúp bạn cân bằng nguồn năng lượng bên trong mình. Vì vậy, hãy nhận biết những người có xu hướng làm cạn kiệt năng lượng của bạn và hạn chế thời gian ở bên họ.
Check in với bản thân. Việc tự kiểm tra hàng ngày có thể giúp đảm bảo rằng bạn đang kiểm soát được cảm xúc của chính mình. Hãy dành một chút thời gian để suy ngẫm về cảm giác của bạn về mặt thể chất và tinh thần, và cho phép bản thân chỉ cần ngồi lại với những cảm xúc đó. Nếu bạn căng thẳng, tức giận hoặc buồn bã, hãy chiêm nghiệm nguyên nhân gây ra những cảm xúc đó.
Thực hành tự chăm sóc bản thân. Đừng bỏ qua những điều cơ bản, chẳng hạn như tập thể dục, ăn uống lành mạnh và ngủ đủ giấc. Ngoài ra, hãy lên lịch thời gian cho các hoạt động khiến bạn cảm thấy thư giãn và vui vẻ, cho dù đó là tập yoga hay tự thưởng cho mình một bộ phim. Các kỹ thuật như thiền chánh niệm giúp giảm căng thẳng và giúp nạp lại năng lượng.
Dành thời gian trong thiên nhiên. Thiên nhiên có thể chữa lành, đặc biệt là đối với những người đồng cảm. Đi dạo trên bãi biển, đi bộ đường dài trên núi hoặc chỉ cần đi bộ qua công viên trong khu phố bất cứ khi nào bạn cảm thấy choáng ngợp.
Gặp chuyên gia sức khỏe tinh thần. Một cố vấn hoặc nhà trị liệu có thể giúp bạn học cách thiết lập ranh giới lành mạnh và tự bảo vệ mình.
Reference:
webmd.com
Healthline.com
Verywellmind.com
calm.com
